Een woord vooraf
Nederland behoort tot de wereldwijde top als het gaat om welvaart en ervaren welzijn. Toch leven ook hier mensen in armoede en een relatief groot deel van die groep bestaat uit kinderen, in het bijzonder kinderen tot 12 jaar (SCP, 2019). Opgroeien in armoede kan een leven, of zelfs generaties lang doorwerken. Armoede en (on)gezondheid zijn nauw verweven en kwetsbaarheden op beide gebieden hebben de neiging samen te gaan en elkaar te versterken (Pollack & Wolfe, 2020).
Wat betekent het om als kind op te groeien onder kwetsbaar makende omstandigheden? Hoe kijken kinderen hier zelf tegenaan? Vanuit die vragen begon in 2015 het project KLIK, waarvan dit verslag een impressie geeft. KLIK is een participatief actieonderzoek gericht op gezondheidsbevordering van kinderen en gezinnen in Oud-Charlois in Rotterdam Zuid, een wijk waarin armoede- en gezondheidsproblematiek oververtegenwoordigd zijn. KLIK is ontstaan als burgerinitiatief vanuit fotograaf Janine Schrijver en hoogleraar Tineke Abma, zelf al decennia woonachtig in Oud-Charlois. Het idee kwam voort uit hun eigen observaties en ervaringen, als bewoners van deze wijk, als ouders van kinderen op scholen in de buurt, en als kunstenaar en onderzoeker. Zij zagen de armoede, maar ook de rijkdom die de culturele diversiteit van de wijk met zich meebrengt. Dit niet alleen vanwege de etnische lappendeken, door andere rijk vertegenwoordigde (sub)culturen; in het bijzonder de vele (arme) kunstenaars die er ook wonen en werken. Het legt soms scherpe contrasten bloot tussen kwetsbaarheid, afhankelijkheid, schoonheid en (veer)kracht, maar ze gaan er ook hand in hand.
Met KLIK wilden we kinderen een stem geven én dat verbinden met wat de wijk te bieden heeft. Niet alleen inzichten “ophalen”, maar de kracht van Oud-Charlois benutten en zo samen verder komen. Gedurende drie jaar verkenden we met kinderen, en in samenwerking met partnerorganisaties uit de wijk, een breed scala aan onderwerpen rond gezondheid. KLIK staat symbool voor de ‘klik’ van de camera, die daarbij vaak werd gebruikt, en voor (anders) leren kijken naar jezelf en je omgeving. Daarnaast is het een acroniem voor Kind Leert Inventief en Krachtig te zijn.
Door zelf te onderzoeken en ervaren, met behulp van actieve en creatieve werkvormen, leerden de kinderen al doende meer over voeding en beweging, de rol daarvan in hun eigen leven, de keuzes die daarin te maken zijn en de (mogelijke) invloed daarvan. Wij hoopten zo “zaadjes te planten” die de kinderen zullen helpen om op te groeien en te bloeien tot gezonde, krachtige volwassenen. Dit verslag vertelt hoe we hieraan concreet invulling hebben gegeven en welke lessen wij hieruit trekken. We hopen dat dit ook anderen zal helpen en inspireren.
Het KLIK-team
KLIK is mogelijk gemaakt door Fonds NutsOhra en maakt deel uit van het programma ‘Gezonde Toekomst Dichterbij’, dat streeft naar het vergoten van kansen voor gezinnen in achterstandssituaties (bron FNO https://www.fnozorgvoorkansen.nl/gezonde-toekomst-dichterbij/).